بلایای طبیعی اتفاق می افتد و ما تقریبا هیچ کاری نمی توانیم برای جلوگیری از آنها انجام دهیم. گاهی اوقات این رویداد آنقدر ویرانگر است که تدارکات محلی برای رفع نیازهای فوری جمعیت آسیب دیده کافی نیست و کمک نهادهای بین المللی از اهمیت بالایی برخوردار است. 

بلایای بزرگ مانند زلزله، سیل و طوفان به طور مستمر تهدیدی برای افراد بوده، اما موجودیت تمدن ها را نیز تهدید می کند. صدمات ناشی از له شدگی، تروما، و مصیبت های مشابه در طول بلایا رخ می دهد و افرادی که از صدمات جان سالم به در می برند یا بهبود می یابند، پس از بلایا تحت تأثیر کمبود منابع قرار می گیرند.

تخلیه بیمارستان ها به دلیل بلایای قریب الوقوع یا تاثیرگذار اتفاق نادری نیست. یک مقاله مروری نشان داد که طی سال های 1971 تا 1997، 275 مورد تخلیه بیمارستان در ایالات متحده وجود داشته است. همچنین از مناطق دیگری مانند ایتالیا، پاکستان، چین، اندونزی، کشورهای آمریکای جنوبی و بریتانیا نیز گزارش شده است که برخی از بیمارستان ها به دلیل زلزله، سیل، آتش سوزی و سایر بلایای طبیعی تخلیه شده اند.

پزشکی از راه دور سال‌هاست در محیط‌های پس از بلایا پیاده‌سازی شده است. در سال 1985، سازمان ملی هوانوردی و فضایی (ناسا) یک پیوند ارتباطی ماهواره‌ای صوتی برای کمک به پاسخگویی به زلزله در مکزیکوسیتی ترتیب داد. پس از طوفان هوگو در سال 1990، پاسخ دهندگان گارد ملی در جزایر ویرجین تصاویر رادیولوژی محلی را به بیمارستان های نظامی در قاره ایالات متحده مخابره کردند. 

در زمان پس از بلایا، ارزیابی مکرر برای درک وضعیت و تأمین منابع مورد نیاز برای تأمین نیازهای مردم در مناطق آسیب دیده انجام می شود. این ارزیابی ها ممکن است در مراحل مختلف مانند ارزیابی سریع در ساعات اولیه بلا تا ارزیابی جامع و دقیق انجام شود که اطلاعات اساسی را برای بازیابی[1] فراهم می کند. ابزار و رویکردهای مختلفی برای ارزیابی نیازهای پس از بلایا ایجاد شده است.

خلاصه ای از پانل تخصصی سرپرست علمی سازمان بهداشت جهانی با کارشناسان سراسر جهان

25 مطلب مهم علمی در مورد واکسن کرونا

آنفلوانزا از شایعترین بیماری‌های عفونی تنفسی بوده که سالانه موجب ابتلا و مرگ و میر بسیاری از انسان ها در سراسر جهان می‌شود. آنفلوانزا به سه گونه تقسیم می‌شود که شایعترین آنها آنفلوانزای تایپ A، B و C می باشد. 

در حالی که جهان در تلاش برای کاهش سرعت گسترش کووید19 می باشد، در مدیریت بلایا با مشکل روبرو است. در هنگام کنترل بیماری همه گیر کووید19 ، برای پاسخگویی به بلایا باید رویکردهای جدیدی ایجاد شود. حوادث سیل در کشورها و شهرها حتی تحت بیماری های همه گیر کووید19 اتفاق می افتد. پاسخ نادرست به سیل باعث گسترش کووید19 و افزایش خسارات ناشی از بلایا می شود که منجر به خسارات بیشتر انسانی و اقتصادی می شود. 

از دهه هفتاد میلادی دو مدل کلی ارائه خدمات اورژانس پیش‌بیمارستانی راه‌اندازی شده است. یکی سیستم آمریکایی- انگلیسی  و دیگری سیستم فرانسوی- آلمانی  است. امروزه در برخی از کشورها ترکیبی از هر دو وجود دارد . تقسیم‌بندی این دو مدل بر پایه تفاوت‌ها در ارائه مراقبت‌های پیش‌بیمارستانی است.

بدون شک، مهمترین مطالبه مردم در حوادث و بلایا سلامت است و آمادگی نظام سلامت ، عاملی ضروری جهت پیشگیری، مدیریت و کاهش مرگ ومیر و مصدومیتها می باشد. اگر چه همه سیل ها با توجه به خصوصیات جمعیت شناختی، اقتصادی و جمعیتی یونیک هستند اما هنوز شباهت های بسیاری وجود دارد و دانش علل مرگ و انواع آسیب ها و بیماری های ناشی از سیل کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که اقدامات نظام سلامت می تواند به خوبی در مدیریت آنها تأثیرگذار باشد.

در طول تاریخ اغلب کشورها برای افزایش قلمرو خود قرن ها در نزاع و کشمکش بوده اند و اخیرا این موضوع در آسیا و بخصوص خاور میانه به یک موضوع حیاتی تبدیل شده است. در تاریخچه نبرد دریایی آخرین نبرد بزرگ در سال 1982 در فالکلند بین انگلستان و آرژانتین بوجود آمد که در کل 907 کشته و 1843 مجروح بر جای گذاشت. نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران دارای تاریخچه بزرگی در نبردهای دریایی است. آخرین نبرد دریایی بزرگ ایران در سال 1367 با نیروی دریایی امریکا در خلیج فارس بود که به خسارات زیادی از جانب دو طرف انجامید. 

سیستم فوریت‌های پزشکی^[1]از طریق منابع مختلف ازجمله نیروی انسانی، تجهیزات، امکانات و برنامه‌های مختلف با ارائه خدمات اورژانسی مناسب و به‌موقع، باهدف اصلی حفظ حیات انسان‌ها، ناتوانی و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌ها و مصدومیت‌ها را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. نقش اصلی اورژانس پیش بیمارستانی در قالب چهار وظیفه که شامل ارائه مراقبت‌های اورژانسی در دسترس در حوادث و بلایا، حضور بر بالین بیماران در کوتاه‌ترین زمان ممکن، انجام اقدامات حیات‌بخش و رفع شرایط اورژانسی تهدیدکننده حیات مددجویان، تأمین مراقبت‌های لازم حدفاصل محل حادثه، منزل، یا محل امداد خواهی تا بیمارستان و ارائه مراقبت تا زمان تحویل به بیمارستان قابل انجام است.

آمبولانس ها، خودروهایی هستند که باید "ترافیک" را دور بزنند، باید به هر نحوی شده زودتر برسند چرا که یک دقیقه تاخیر هم سبب میشود کار از کار گذشته باشد.
طبق گفته برخی کارشناسان و منابع اینترنتی در "ایران" زمان استاندارد رسیدن بر بالین مجروحین تصادفات و یا بیماران در کلانشهرها و بزرگراه‌ها حدود ۱۵ دقیقه می‌باشد این در حالی است که این زمان در استاندارد جهانی بین ۴ تا ۷ دقیقه است.

جمعیت جهان هر روزه در معرض وقوع حوادث و بلایا قرار دارند که می تواند موجب وقوع آسیب ها و مصدومیت های فراوانی در این افراد گردد. یکی از تفاوت های اساسی بین وقوع حوادث و مصدومیت های روزانه با حوادث و بلایای انبوه، وقوع تعداد زیاد مصدومیت ها می باشد که از منابع موجود جهت مدیریت درمان بیماران و مصدومین پیشی گرفته و سیستم های عادی درمانی قادر به پاسخگویی و درمان تمام مصدومین در مدت کوتاه نمی باشد.

بطور کلی در دنیا 2 رویکرد اصلی عدد محور و الگوریتمی  برای مدلهای تریاژ  وجود دارد. 

این سیستم در اواخر سال 1990  در ایالات متحده آمریکا  توسط دو نفر از متخصصین طب اورژانس به نام های ریچارد وارز و  داوید ایتل طراحی گردید.

این روش از تریاژ که جزء مدلهای تریاژ بیمارستانی و  یک مدل عدد محور می باشد،در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکا استفاده می گردد.

هدف از تریاژ بیمارستانی در بخش اورژانس قراردان بیماران در یک مکان مناسب بالینی، در یک زمان مناسب جهت دریافت سطح مناسب از خدمات درمانی می باشد.

این روش که از روشهای تریاژ ثانویه می باشد، دارای چهار مرحله و یک سیستم عددمحور بوده که در آن 3 معیار GCS،  تنفس و فشارخون سیستولیک بیمار بررسی می گردد.

روش SAVE برای تشخیص بیمارانی است که بیشترین استفاده را از مراقبتهای موجود می برند. 

در مواردی که تعداد آسیب دیدگان و مجروحان زیاد بوده و امکان انتقال تمام آنها به مراکز درمانی یا بیمارستان وجود نداشته و ...

در این روش بر اساس قد و وزن نوزادان و کودکان، سه دستورالعمل برای این روش وجود دارد. در تریاژPTT نیز چهار رنگ قرمز، زرد، سبز و مشکی به ترتیب نشان دهنده طبقه اورژانسی،فوری،تأخیری و مرگ هستند. 

این روش در سال 1995 توسط دکتررومیگ(Romig) به عنوان ابزاری برای تریاژ کودکان زیر 8 سال طراحی گردید و در سال 2001 نیز بر مبنای اصول تریاژ START اصلاحاتی در آن صورت گرفت.

بین کودکان و بزرگسالان تفاوتهای فیزیولوژیک و آناتومیک مهم و قابل توجهی وجود دارد که باعث می شود به سیستمهای تریاژ کودکان نیاز داشته باشیم. 

 این روش از تریاژ مصدومین در 4 طبقه سبز، قرمز، زرد و سیاه قرار می گیرند. گروه سبز افرادی هستند که توانایی راه رفتن دارند بطور مثال افرادی که دارای کوفتگی و خراشیدگیهای خفیف، سوختگیهای جزئی و شکستگیهای کوچک هستند.

این روش از تریاژ شبیه تریاژ START بوده و در آن معیارهای توانایی راه رفتن، تنفس، پرشدگی مویرگی و پیروی از دستورات ساده بررسی می شود. 

در این روش که مصدومین در 4 طبقه قرمز، زرد، سبز و سیاه قرار می گیرند، معیارهای توانایی راه رفتن، صدمات کشنده، مشکلات تنفسی، خونریزی جهشی، نبض رادیال و توانایی پیروی از دستورات بررسی و ارزیابی می گردند. 

این روش دارای 4 برچسب قرمز، زرد، سبز و سیاه بوده و معیارهای راه رفتن، تنفس، نبض و GCS بررسی می گردد. 

این روش از تریاژ یک روش عدد محور بوده  و 5 سطحی بوده که بر اساس نظر خبرگان طراحی شد و در آن  معیارهای توانایی راه رفتن ، تعداد تنفس، تعداد ضربان قلب، فشار خون سیستولیک، درجه حرارت، AVPUو تروما بررسی شده و در نهایت مصدوم در 5 سح قرمز، نارنجی، زرد، سبز و آبی قرار داده می شود. 

در این پروتکل نیز ابتدا معیار توانایی راه رفتن کنترل می شود و افرادی که توانایی راه رفتن دارند در گروه سبز، سپس معیارهای دیگر از جمله سطح هوشیاری، خونریزی شریانی، شوک، نارسایی نفسی، شکستگیها و صدمات سر و ستون فقرات  و در نهایت نیز پاتولوژیهایی مثل سکته قلبی، مسمومیت، سوختگی ها، هیپوترمی و درد سینه بررسی شده و طبق الگوریتم زیر به بیمار برچسب قرمز و یا زرد زده می شود.

این روش یک ابزار تریاژ برای سالمندان آسیب پذیر در شرایط بلایا هست که برای تعین سریع نیازهای این گروه طراحی شده است.

این روش ابزار تریاژ پیشنهادی برای کانتکست کشور استرالیا در تجمعات انبوه بوده که قابل استفاده برای First  responders می باشد.

این روش دارای 4 گام بوده که گام اول و دوم تحت عنوان Stabilization Triage و گام های سوم و چهارم تحت عنوان Evacuation Triage می باشد. 

در این روش از تریاژ که برای اولویت بندی مصدومین در حوادث سوختگی استفاده می گردد، طبقه بندی مصدومین بر اساس شدت و سطح سوختگی صورت می گیرد.

این روش که بر اساس مدل ریاضی طراحی شده  و یک روش تریاژ عددمحوراست، علاوه بر موضوع تریاژ مصدومین، منابع بر اساس زمان و امکانات را نیز در نظر می گیرد. 

از جدیدترین سیستمهای تریاژ است که در سال 2008 به عنوان یک روش استاندارد  ملی برای حوادث با مصدومین انبوه توسط    CDCمعرفی و ثبت شد. 

این روش ابزاری برای تریاژ سریع در حوادث با مصدومین انبوه بوده که در آن معیارهایی از جمله توانایی راه رفتن، پیروی از دستورات، نبض رادیال قابل لمس و تنفس با راه هوایی مورد ارزیابی قرار می گیرد. 

اگر چه تا امروزه در اکثر بلایا آسیب های ناشی از انفجار، تصادم و یا ریزش ساختمان ها در نتیجه آزاد شدن انرژی جنبشی یا حرارتی ایجاد شده است. اما سناریوهای دیگری ناشی از حوادث شیمیایی، زیستی، پرتویی، هسته ای و مواد خطرناک نیز محتمل بوده و تاکنون بارها در سراسر جهان رخ داده است.

این روش در سال 1999 در کشور استرالیا به منظور تلاش در جهت یکپارچه کردن پروتکل های تریاژ در آن کشور طراحی گردید. این روش مبتنی بر سیستمهای تریاژ START و SAVE می باشد.

این روش در سال 1990 طراحی گردید. در این روش مصدومین در سه طبقه قرمز، زرد و سبز قرار می گیرند.

این روش که در قسمتهایی از اروپا، استرالیا و بریتانیا استفاده می گردد همانند روش START، ابتدا از فیلتر راه رفتن برای بررسی مصدومین استفاده کرده  و جهت طیقه بندی مصدومین از چهار برچسب قرمز، زرد، سبز و مشکی استفاده می کند.

این سیستم  یک سیستم تریاژ در بلایا بوده که در ایلات متحده آمریکا استفاده می شود. این سیستم اگر چه مبتنی بر سیستم تریاژ START بوده اما طبقه بندی مصدومین را قبل از بررسی های فردی انجام می دهد.

هدف اصلی تریاژ نظامی درمان و بازگشت تعداد بیشتری از سربازان  آسیب دیده به صحنه جنگ است. در این روش طبقه بندی فوری و سریع  مصدومین بر اساس نوع و شدت آسیب و احتمال بقاء و همچنین  اولویت درمان در جهت بهترین خدمات درمانی برای بیشترین افراد صورت می گیرد.

روشی است که معمولا در زمان حوادث و بلایا مورد استفاده قرار می گیرد. در تریاژ معکوس مصدومینی که آسیب کمتری دیده اند و دارای صدمات خفیفی هستند، در اولویت دریافت خدمات قرار می گیرند. 

رایج ترین سیستم تریاژ مورد استفاده در ایالات متحده می باشد.  این سیستم در سال 1980 توسط سازمان آتش نشانیNewport beach و بیمارستان Hoag در کالیفرنیا به وجود آمد.

پس از بلايا افراد درمعرض عوامل استرس زای متعددی قرار می گيرند. اين عوامل عبارتند از انواع آسيب های جسمی که باعث درد و ناراحتی می شود، نداشتن محل امن برای آسايش واستراحت، نبود موادغذائی لازم برای رفع گرسنگی وتشنگی، مواجهه با صحنه های دلخراش از قبيل جنازه اقوام وآشنايان، شنيدن صدای کمک خواستن افراد از زير آوار، تخريب ساختمانها و از دست دادن اموال و دارائی، که فشار زيادی را از نظر روانی بر فرد وارد می کند. استرسی که بر فرد در جريان بلايا وارد می شود به قدری ناتوان کننده است که تقريباً هر کسی را می تواند از پا درآورد. به دنبال بروز استرس شديد رواني ناشي از فاجعه، واکنش ها وعلائمی درافراد به وجود مي‌آيند كه مي‌تواند تأثير معكوسي روي عملکرد آن ها داشته باشند. 

احتمال بروز حوادث و سوانح انسان ساخت، طبيعي و عمدي درتجمعات انبوه بسيار زياد مي باشد. از همين رو پيش از برگزاري آنها، نياز به توجه و برنامه ريزي جدي مي باشد . اين مهم نبايد ناديده گرفته شود كه تجمعات انبوه بزرگ، ممكن است جوامع را با خطرات جدي سلامت و شرايط امنيتي مواجه سازد كه خود مي تواند به موضوعي بين المللي تبديل شود .

تیم های امداد پزشکی در بلایا DMAT اولین مکانیسم برای پاسخ  پزشکی در مناطق تحت تأثیر بلایا می باشد. اعضای این تیم ها شامل افراد حرفه ای مانند؛ پزشکان، پرستاران، تکنیسین های اورژانس پزشکی، داروساز، متخصصین مختلف بر اساس نیاز منطقه و پرسنل حمایتی می باشند که برای ارائه خدمات مراقبت پزشکی مانند؛ مراقبت از مصدومان ترومایی، سوختگی، زنان باردار، تروما در اطفال، اعمال جراحی، دیالیز و خدمات مربوط به مشکلات روان در زمان حوادث و بلایا طراحی شده اند.

• مبحث داوطلبي در اغلب نوشته‌هاي محققان مطرح گرديده است؛ اما نكته مشترك در تمام اين تعاريف آن است كه فعاليت داوطلبانه كاري است رايگان و بدون دستمزد و ارزش كار به عنوان دستمزد داوطلب محسوب مي‌گردد. حتی بسیاری از مردم  داوطلبان را به عنوان افراد بي‌تجربه و بدون مهارت تعبير مي‌كنند، .اما چه نوعي از كار مي‌تواند فعاليت داوطلبانه باشد؟

نظام مراقبت (surveillance system) عبارت است فرایندی منظم و مداوم شامل گردآوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها و همراه با انتشار به موقع و روشن نتیجه گیری‌ها بین کسانی که لازم است بدانند تا بتوانند در باره آن اقدام کنند. این عمل یکی از پایه های اصلی همه گیر شناسی و بهداشت عمومی به حساب می‌آید.