ورود یا ثبت نام
لطفاً منتظر بمانید، درحال پردازش...
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام کردن
×

شیوع آنفلوانزا در زائرین حج

آنفلوانزا از شایعترین بیماری‌های عفونی تنفسی بوده که سالانه موجب ابتلا و مرگ و میر بسیاری از انسان ها در سراسر جهان می‌شود. آنفلوانزا به سه گونه تقسیم می‌شود که شایعترین آنها آنفلوانزای تایپ A، B و C می باشد. آنفلوانزای تیپ A علت پاندمیک و اپیدمی، آنفلوانزای B علت همه‌گیری‌ها و آنفلوانزای C به صورت اسپورادیک می‌باشد. هر ساله  10 تا 20 درصد جمعیت دنیا به این بیماری مبتلا و 6 تا 8 درصد آنها در اثر ابتلا به این بیماری می‌میرن. اصلی ترین راه انتقال این بیماری تماس تنفسی بوده که تماس انسان با انسان، حیوان و پرندگان مبتلا به آنفلوانزا می‌تواند موجب ابتلای به این بیماری شود. ریسک فاکتورهای ابتلا به آنفولانزا مشتمل بر گروه سنی کودکان و سالمندان، ابتلا به بیماری های مزمن تنفسی و قلبی عروقی، نقص سیستم ایمنی، عدم ایمنی در برابر آنفلوانزا و حضور در تجمعات انبوه می باشد.

تجمعات انبوه به عنوان تعداد زیادی از افراد، غالبا بیش از 25000 نفر، در یک مکان خاص برای یک هدف خاص (سیاسی، فرهنگی، هنری، ورزشی، و مذهبی) در یک دوره زمانی معین تعریف شده است.  تجمعات انبوه یکی از عوامل اصلی موثر در انتقال بیماری آنفلوانزا در جهان معرفی شده به طوری که هنگام وقوع همه‌گیری آنفلوانزا در جهان یکی از رویکردهای اصلی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری عدم حضور در تجمعات می باشد. حج یکی از بزرگترین مراسمات مذهبی جهانی در عربستان می‌باشد که سالیانه حدود 2 تا 3 میلیون نفر از 180 کشور در آن شرکت می کنند. این تجمع می تواند منجر به انتقال آنفلوانزا در بین جمعیت حاضر در این مراسم گردد.  تجمع فشرده، اسکان مشترک، آلودگی هوا و بهداشت به خطر افتاده، همگی در انتقال عفونت ها در حج، که مهمترین آنها عفونت های حاد تنفسی است، نقش دارند.

 اگرچه بسیاری از این افراد قبل از حضور در این مراسم، از نظر آنفولانزا واکسینه می‌شوند اما ممکن است ایمنی مطلوب در برخی افراد به علت ضعف سیستم ایمنی ایجاد نشود. از طرفی افرادی هم که واکسینه شده اند نیز فاقد ایمنی کافی بوده و مستعد ابتلا به آنفلوانزا می باشند. بر این اساس برخی از زائران به آنفلوانزا مبتلا شده و می توانند این بیماری را به سایر افراد در تماس با خود انتقال داده و موجب ابتلای این افراد شوند. در نهایت زائرین با انتقال این بیماری به کشور خودشان می‌توانند موجب وقوع همه‌گیری آنفلوانزا در سایر کشورها شوند.

ابتلا به آنفلوانزا علاوه بر اینکه منجر به درد، رنج، ناتوانی و مرگ و میر زائرین می شود؛ هزینه‌های زیادی را نیز بر نظام سلامت کشورها  تحمیل میکند. مطالعات متعدد در زمینه شیوع آنفلوانزا در زائرین انجام شده است که هر یک آمار متفاوتی از شیوع آنفولانزا را گزارش نموده اند. آگاهی از میزان شیوع آنفلونزا در زائرین حج در زمینه برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل این بیماری امری ضروری است. در نتیجه با توجه به میزان شیوع آنفلوانزا می توان تصمیم به انجام اقدامات مداخله ای در زمینه کنترل آنفلوانزا، کاهش مرگ و میر ناشی از آن و تامین منابع و تجهیزات لازم جهت مقابله با این بیماری حاد گرفت. 

در این مطالعه مرور سیستمایتک و متاآنالیز، تعداد 794 مقاله پس از سرچ اولیه وارد مطالعه شدند که پس از حذف موارد تکراری، تعداد 735 مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت تعداد 18مطالعه با کیفیت مطلوب که در بین سال های 2001 تا 2017 در زمینه شیوع آنفلوانزا در زائرین انجام شده بودند وارد فرآیند متاآنالیز شدند. همچنین تعداد 62431 نفر از زائرین تجمع انبوه حج در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی مطالعات نشان داد که بیشترین میزان شیوع آنفلوانزا در زائرین ایرانی (%8/16) و عربستان صعودی (%8/14) و کمترین میزان شیوع آنفلوانزا در زائرین هندی (%4/0) و استرالیایی (%7/0) گزارش شده بود. همچنین میزان شیوع آنفلوانزای تایپ A %9/13-14/0 و شیوع تایپ B %4/9 – 3/0گزارش شده بود.

بر اساس یافته‌های حاصل از متاآنالیز مطالعات، میزان شیوع کلی آنفلوانزای ویروسی در زائرین (0/11-5/5: %95CI)%25/8، شیوع آنفلوانزای تایپ A (5/6-8/3: %95CI)%16/5، شیوع آنفلوانزای تایپ B (5/3-5/1: %95CI)%38/2 و شیوع آنفلوانزای تایپ c (4/1-3/0: %95CI)%74/0برآورد شد.

بر اساس یافته‌های حاصل از متاآنالیز مطالعات در زمینه میزان شیوع آنفلوانزا در زائرین، شیوع کلی همه تایپ‌های آنفلوانزا در زائرین %25/8، شیوع آنفلوانزای تایپ A %16/5، آنفلوانزای تایپ B %38/2 و آنفلوانزای تایپ C %74/0 برآورد شد. در حج سالیانه تعداد زیادی از زائرین با طیف وسیعی از گروه های سنی، وضعیت سلامتی، استعداد ابتلا به بیماری، وضعیت بهداشتی در تماس نزدیک با یکدیگر قرار می گیرند و یک چالش بزرگ بهداشت عمومی در زمینه گسترش بیماری های تنفسی ایجاد می کنند. در مطالعه مروری Gautret و همکاران (2016) میزان شیوع آنفلوانزا در زائرین حج بین %9/13-5/4، شیوع آنفلوانزای تایپ A %8/15-6/0 و آنفلوانزای تایپ B %5/11-0 گزارش گردید(22). که این یافته ها نشان دهنده بیشترین شیوع در انفولانزای تایپ A می‌باشد. در مطالعه مروری Al-Tawfiq و همکاران (2018) میزان شیوع آنفلوانزای تایپ A ساب تایپ H1N1 در زائرین حج %8/1-6/1 گزارش گردیده بود(46). Razavi و همکاران (2014) در مطالعه مروری خود که در یک دوره 5 ساله در زائرین ایران انجام شده بود، شیوع آنفلوانزا 68/10، شیوع تایپ A %5/1 و شیوع تایپ B %20 گزارش نمودند(47). مطابق مطالعه انجام شده در عربستان 2007 attack rate ابتلا به بیماری های عفونی تنفسی از جمله آنفلوانزا 6/25% و شانس ابتلا به این بیماری‌ها در افرادی که در تماس با زائرین بودند 2/13 برابر برآورد شد. در متاآنالیز حاضر شیوع آنفلوانزا در 18 مطالعه استخراج و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت در نهایت یافته ها نشان داد، آنفلوانزا در زائرین دارای شیوع بالایی می‌باشد با توجه به اینکه سالیانه چند میلیون نفر جهت سفر زیارتی از کشورهای مختلف به کشور عربستان سفر می‌کنند شیوع %25/8 آنفلوانزا موجب ابتلای تعداد زیادی از افراد به این بیماری می‌شود که در پی آن علاوه بر تحمیل هزینه‌های فراوان بر سیستم های بهداشتی و درمانی کشورها، موجب درد، رنج، ناتوانی و در مواردی مرگ افراد و همچنین ابتلای سایر افراد در تماس به زائرین به آنفلوانزا می گردد. در طول حج استفاده از سوریلانس سندرمیک به عنوان یک سیستم هشدار اولیه برای کنترل بیماری های عفونی لازم می باشد و استفاده بین المللی از سوریلانس سندرمیک می تواند تاثیر چشمگیری در کاهش انتشار و انتقال بیماری های عفونی داشته باشد و در نهایت از جهانی شدن این بیماری ها جلوگیری نموده که این می تواند نقش مهمی در امنیت سلامت جهانی داشته باشد.

بطور کلی علل گوناگونی بر افزایش شیوع آنفلوانزا در زائرین موثر می‌باشد که از آن جمله می توان به عدم رعایت اصول بهداشتی در هنگام تماس با افراد دیگر مانند دست دادن، عدم استفاده از ماسک، عدم واکسیناسیون و عدم جداسازی بیماران مبتلا به آنفلوانزا اشاره نمود. اگرچه واکسیناسیون یکی از رویکردهای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا می باشد و اکثر کشورهای جهان در هنگام سفر زائران به عربستان توصیه به انجام واکسیناسیون توسط واکسن آنفلوانزا می‌نمایند. اما در مطالعه مروری انجام شده، میانگین ایمنی ایجاد شده توسط واکسن %63-59 گزارش شده است. در نتیجه با واکسیناسیون نمی‌توان آنفلوانزا را به طور کامل کنترل نمود و ضرروی است که اصول پیشگیری دیگری از جمله استفاده از ماسک، شستشوی دست ها، رعایت تماس تنفسی، استفاده از تست تشخیص سریع ویروس و جداسازی بیماران مبتلا آنفلوانزا به کار برده شود تا بتوان به نحوه مطلوب تری آنفلوانزا را کنترل نمود. بر این اساس کنترل آنفلوانزا در زائرین نیازمند به کارگیری اصول مدیریتی و آموزشی در زمینه رعایت همه جانبه اصول بهداشتی جهت پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا و کاهش شیوع آنفلوانزا در زائرین می باشد. نتایج مطالعات متعدد نشان داده است که زائرین حج از میزان دانش، نگرش و عملکرد کافی در زمینه بیماری های عفونی و اقدامات پیشگیری کننده برخوردار نمی باشند و حتی کمتر از 50 درصد از زائرین، استفاده از ماسک به عنوان یک روش پیشگیری از گسترش بیماری های عفونی می دانند(56). بنابراین آموزش زائرین قبل، حین و بعد از عزیمت به حج می تواند نقش موثری در کاهش ابتلا و انتشار بیماری های عفونی داشته باشد.

بر اساس یافته های مطالعه حاضر اگرچه شیوع آنفلوانزا در زائرین حج دارای یک ترند کاهشی می باشد اما همچنان دارای شیوع نسبتا بالایی می باشد. با توجه به انبوه جمعیت زائرین سالانه تعداد زیادی از افراد در اثر تجمعات مذهبی به این بیماری مبتلا می شوند که با رخ دادن پاندمی ها و اپیدمی های آنفلوانزا میزان ابتلا در زائرین تشدید می شود. در نتیجه توصیه می شود با بکارگیری رویکردهای مدیریتی و آموزشی نسبت به رعایت همه جانبه اصول بهداشتی در زائرین اقدام نموده تا بتوان میزان شیوع آنفلوانزا و پیامدهای نامطلوب آن را در این افراد کاهش داد. همچنین نیاز به سوریلانس سندرمیک موثر در پیشگیری، کنترل و پاسخ موثر در بیماری های واگیر مانند آنفلوانزا وجود دارد.

منبع:

Safarpour, H., Safi-Keykaleh, M., Farahi-Ashtiani, I., Bazyar, J., Daliri, S., & Sahebi, A. (2021). Prevalence of Influenza Among Hajj Pilgrims: A Systematic Review and Meta-Analysis. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 1-8. doi:10.1017/dmp.2020.472

 کپی با ذکر منبع وبسایت جامع سلامت در حوادث و بلایا مجاز می باشد.